ÿþ<html> <head> <meta http-equiv="Content-Type"content="text/html;charset=ISO-8859-2"> <title>Ekwador</title> </head> <body background=https://www.photos-public-domain.com/wp-content/uploads/2013/01/yellow-abstract-pattern-laminate-counterop-texture.jpg> <H4 align=center><STRONG><font size=20>EKWADOR</font></STRONG></H4> <hr size="9" width="80%" noshade color="Red"> <body bgcolor="#FCE503" text="Blue"> <font size=3> <a href="https://www.youtube.com/watch?v=9cQlVww0zKo&ab_channel=AltraModaMusic"> <img src=https://www.traveliada.pl/images/hotele/29260/ekwador-galapagos.jpg align=right height=350 hspace=200 vspace=10> </a> <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekwador"><H2 align=center><U><B><font size=6 font color=#FF194B>1.Krótki opis</B></center> </H2> </U></font></a> <center><I>Ekwador (Republika Ekwadoru; hiszp. Ecuador, República del Ecuador)  paDstwo w Ameryce PoBudniowej <br> poBo|one nad Oceanem Spokojnym, jedno z czterech powstaBych w wyniku rozpadu Wielkiej Kolumbii w 1830 r. <br> Ssiaduje od póBnocy z Kolumbi, a od poBudnia z Peru. W skBad Ekwadoru wchodz tak|e poBo|one na Oceanie Spokojnym <br> Wyspy Galapagos  s jego najwiksz atrakcj turystyczn. Nazwa kraju pochodzi od hiszpaDskiego sBowa oznaczajcego równik.</center></I> <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekwador#Historia"><H2 align=center><U><B><font size=6 font color=#FF194B>2.Historia</B></center> </H2> </U></font></a> <H3 align=center><B>Okres przedhiszpaDski</B></H3><br> <I><center>Pierwsze [lady osadnictwa na ziemiach nale|cych do Ekwadoru pochodz z ok. 8000 p.n.e. Tereny te, zamieszkane <br> przez liczne rolnicze plemiona indiaDskie, król Tupa Inca Yupanqui wBczyB w granice paDstwa Inków w drugiej poBowie XV w. </I><br> <B><H3 align=center>Podbój Ekwadoru</H3></B><br> <I>Obszar Ekwadoru zostaB odkryty i od 1526 roku penetrowany przez Hiszpanów (wyprawy Francisco Pizarra i Diego de Almagra). <br> Ostatecznie konkwistadorzy, dowodzeni przez podwBadnego Pizarra, Sebastiána de Belalcázara, opanowali te tereny<br> w latach 1531 1535 i zaBo|yli miasta Quito oraz Guayaquil. W 1536 roku Ekwador wBczono do Wicekrólestwa Peru. <br>W 1563 utworzono audiencje Quito, wa|n gospodarczo bo bogat w srebro i zBoto, miasto Quito byBo tak|e <br>jej centrum kulturalno-naukowym. We wschodniej cz[ci audiencji istniaBo w latach 1638 1773, posiadajce spor autonomi <br>paDstwo Maynas, administrowane przez jezuickich misjonarzy. Nastpnie w 1739 tereny te wBczono do Wicekrólestwa Nowa Granada. <br></I> <B><H3 align=center>Ruchy niepodlegBo[ciowe, Wielka Kolumbia</H3></B><br> <I>W XVII i XVIII wieku niewolniczy przymus pracy na roli i w kopalniach powodowaB liczne powstania Indian. Od drugiej poBowy <br>XVIII wieku pojawiBy si d|enia niepodlegBo[ciowe w[ród Kreoli, i w zwizku z tym próby uniezale|nienia Quito<br> od wBadzy hiszpaDskiej. W pocztkach XIX wieku rozpoczBa si walka miejscowej ludno[ci z kolonizatorami hiszpaDskimi. <br>W 1809 roku wybuchBo powstanie, utworzono junt rzdzc i proklamowano niepodlegBo[, której nie udaBo si jednak utrzyma <br>na skutek stBumienia rewolty. Kolejne powstanie z 1812 równie| zostaBo stBumione. Od 1819 wybuchaj dalsze walki pod dowództwem <br>gen. Antonio José de Sucre. Dziki decydujcemu zwycistwu generaBa de Sucre pod Pichincha (24 maja 1822) umo|liwia wojskom <br>Simona Bolivara wyzwolenie miasta Quito (16 czerwca 1822). DziaBania wojskowe zostaj zakoDczone w 1822 r. ostatecznym<br> zwycistwem. W nastpnych latach Ekwador wstpuje, jako prowincja Quito, do stworzonej przez Simona Bolivara <br>federacyjnej republiki Wielkiej Kolumbii (powstaBej w 1819). <br></I> <B><H3 align=center>NiepodlegBo[</H3></B><br> <I>W 1824 prowincja przyjmuje dzisiejsz nazw Ekwador. Po rozpadzie Wielkiej Kolumbii w maju 1830, Ekwador ogBasza si <br>niezale|nym paDstwem. Pierwszym prezydentem zostaje generaB Juan José Flores. Przez caBy okres niepodlegBego bytu<br> wewntrzna sytuacja polityczna kraju byBa bardzo skomplikowana i peBna napi. WBadz sprawowano w sposób niezgodny <br>z zasadami demokracji, zmiany kolejnych ekip rzdzcych dokonywaBy si czsto na drodze przewrotów wojskowych i zamachów stanu.<br> Mimo niepewnej sytuacji politycznej w niepodlegBym Ekwadorze udaBo si przeprowadzi szereg postpowych reform spoBecznych<br> i gospodarczych. Starano si rozwija infrastruktur komunikacyjn kraju, budujc wiele kilometrów linii kolejowych i dróg. <br>XIX-wieczn histori Ekwadoru zdominowaBa rywalizacja dwóch regionów gospodarczo-polityczno-kulturalnych: Sierry z o[rodkiem <br>w Quito i Costy z o[rodkiem w Guayaquil. Nowo odkryte tereny Amazonii, nieznane i niezagospodarowane, pozostawaBy poza kontrol paDstwa<br> i stanowiBy obszar sporny midzy Ekwadorem, Peru i Kolumbi. Rzdy konserwatystów z Sierry  reprezentujcych wielkich <br>wBa[cicieli ziemskich i armi, eksponujcych rol Ko[cioBa katolickiego (nale|eli do nich prezydenci Juan Jose Flores i G. García Moreno)  przeplataBy si <br>z rzdami liberaBów z Costy  przedstawicieli bur|uazji handlowo-przemysBowej. Walkom o wBadz towarzyszyBy konflikty zbrojne<br> z Peru i Kolumbi. Od 1852 roku rzdy objli liberaBowie, nastpiBo zniesienie niewolnictwa i wygnanie jezuitów, <br>wprowadzono bezpBatne szkolnictwo. W 1861 do wBadzy doszli konserwaty[ci, w 1869 roku ustanowili konstytucj przyznajc prawa<br> polityczne wyBcznie katolikom. Zaostrzajca si rywalizacja midzy konserwatystami a liberaBami doprowadziBa do wojny domowej, <br>trwajcej w latach 1895 1896. Po zwycistwie liberaBów, przejli oni wBadz w Ekwadorze i sprawowali j prawie nieprzerwanie do 1944. <br>Dominujc wtedy rol w gospodarce i polityce zaczBa odgrywa Costa, zwBaszcza prowincja Guayaquil. Po otwarciu KanaBu Panamskiego intensywnie zaczB <br>rozwija si handel zagraniczny, Ekwador staB si jednym z najwikszych na [wiecie eksporterów kakao. <br></I> <B><H3 align=center>XX wiek</H3></B><br> <img src=https://th.bing.com/th/id/R3958766e482b3b86ce92f2064be7fb30?rik=7bYnj0hHmhv2kw&riu=http%3a%2f%2fwww.panivoyager.pl%2fwp-content%2fuploads%2f2017%2f01%2f0793-Ekwador-1024x683.jpg&ehk=DltCKPopW1PuNFCr07Xu7EOraAxesDocGMKmFBIc%2bh8%3d&risl=&pid=ImgRaw align=left width=500px hspace=100> <I>W latach 20. XX wieku utworzona zostaBa junta wojskowa. W tym czasie zaczBy do Ekwadoru napBywa obce kapitaBy (zwBaszcza<br> brytyjski i amerykaDski) inwestowane w przemysB naftowy. RosBo uzale|nienie Ekwadoru od USA. Rzdzcy od 1929 do 1931 roku<br> Isidro Ayora próbowaB dokona reformy paDstwa, co nie udaBo si ze wzgldu na problemy ekonomiczne. Lata 30. to okres <br>kryzysu gospodarczego (znaczne pogorszenie sytuacji ekonomicznej m.in. pod wpBywem wielkiego kryzysu [wiatowego) oraz destabilizacji<br> politycznej wywoBanej licznymi zamachami stanu. W latach 1931 1940 wBadz sprawowaBo a| 18 prezydentów i |aden z nich <br>nie dotrwaB do koDca kadencji. W 1941 wybuchBa wojna z Peru o Amazoni, gdzie odkryto bogate zasoby ropy naftowej. Wojn zakoDczyBo <br>porozumienie zawarte 1942 w Rio de Janeiro pod presj paDstw obu Ameryk (gwarantowane przez Argentyn, Brazyli, Chile i USA), <br>niekorzystne dla Ekwadoru, który utraciB ok. 40% swojego terytorium. W poBowie II wojny [wiatowej Ekwador opowiedziaB si po stronie<br> aliantów i w 1942 roku wypowiedziaB wojn Niemcom oraz WBochom. Dziki temu otrzymaB znaczn pomoc gospodarcz od USA, które <br>zbudowaBy na wa|nych pod wzgldem strategicznym wyspach Galápagos baz wojskow, dla ochrony KanaBu Panamskiego. Ekwador<br> zostaje w 1945 czBonkiem ONZ. W okresie powojennym armia przejBa inicjatyw w |yciu politycznym paDstwa i podjBa próby jego<br> unowocze[nienia. W 1944 roku, w wyniku zamachu stanu wojskowych, wBadz przejB José María Velasco Ibarra, który przez ok. 30 lat<br> wywieraB wpByw na |ycie Ekwadoru, byB prezydentem w latach 1944 1947, 1952 1956, 1960 1961 i 1968 1972. Jego plany reform, <br>zmierzajcych do modernizacji zacofanego gospodarczo, rolniczego Ekwadoru, nie zostaBy zrealizowane. ProwadziB niezale|n polityk<br> zagraniczn w stosunkach z USA i kwestionowaB, lecz bez rezultatu, ukBad graniczny z Peru zawarty po wojnie w 1942. Wojskowi sprawujcy<br> (z przerwami) wBadz w latach 1961 1979 deklarowali potrzeb reform strukturalnych, polityki rozwojowej i wzmocnienia kontroli<br> paDstwa nad gospodark. Próbowali tak|e nacjonalizowa niektóre jej dziedziny. W 1964 zadekretowali ograniczon reform agrarn,<br> któr realizowano jeszcze w poBowie lat 70., lecz nie wywarBa ona wikszego wpBywu na zmian struktury rolniczej kraju, w ramach reformy <br>udaBo znie[ si huasipungo, czyli quasi-paDszczyzniany system panujcy w regionie Sierra. Od lat 70. wa|nym elementem gospodarki Ekwadoru<br> staBa si ropa naftowa, której bogate zBo|a odkryto w 1967. W 1974 znacjonalizowano cz[ mienia amerykaDskiego koncernu Texaco-Gulf<br> i zmniejszono tereny koncesyjne, w 1973 roku, po odkryciu dalszych bogatych zBó| ropy, Ekwador przystpiB do OPEC. Eksport ropy poprawiB <br>sytuacj gospodarcz Ekwadoru, dochody z niego nie sBu|yBy jednak tworzeniu trwaBych podstaw do rozwoju kraju. Na pocztku lat 80.,<br> po spadku cen ropy naftowej na rynkach [wiatowych, sytuacja gospodarcza Ekwadoru ponownie si pogorszyBa, jednocze[nie od|yBy konflikty<br> graniczne z Peru i Kolumbi. Kolejne rzdzce koalicje (1981 1988 i od 1992 centroprawicowe, 1988 1992 centrolewicowa) próbowaBy <br>realizowa caBkowicie odmienne rozwizania gospodarcze  neoliberalne i socjaldemokratyczne, co nie przyniosBo pozytywnych i trwaBych <br>zmian w sytuacji spoBeczno-gospodarczej kraju. PrzybyBy te| nowe problemy: wzrost roszczeD (m.in. spoBeczno-politycznych) ludno[ci tubylczej <br>(indiaDsko-metyskiej) stanowicej wikszo[ mieszkaDców Ekwadoru, m.in. |dania zwrotu ziemi nadanej reformami z 1964 i 1973 i odebranej <br>w 1994 (marsze na stolic, blokady dróg itd.). WedBug raportów USA Ekwador ma coraz bardziej rosncy udziaB w nielegalnym tranzycie <br>narkotyków. W 1993 nowo wybrany prezydent Sixto Durán Ballén podjB decyzj o wystpieniu Ekwadoru z OPEC. Krok ten byB konsekwencj <br>polityki sanacji, dotyczcej gospodarki prowadzonej przez now ekip rzdzc. Decyzj o wystpieniu podjto w zwizku z nieprzyznaniem<br> |danych, wy|szych limitów na wydobycie ropy. Wprowadzone posunicia oszczdno[ciowe, podwy|ki cen, dewaluacja krajowej waluty spotkaBy<br> si z protestami zwizków zawodowych i ludno[ci. W 1994 roku na fali niezadowolenia powstaBa organizacja rebeliancka Grupa Ludowych <br>Kombatantów, która przyjBa lewicow ideologi. W 1998 prezydentem zostaje chrze[cijaDski-demokrata Jamil Mahuad, doprowadza <br>do nowelizacji konstytucji, poprzedzonej referendum, w kwestii mo|liwo[ci reelekcji gBowy paDstwa i prawa dwukrotnego wyboru<br> deputowanych do parlamentu. W 1999 na skutek du|ego spadku cen ropy na rynkach [wiatowych kraj popada w du|y kryzys ekonomiczny,<br> inflacja osiga poziom 60%, fala strajków i demonstracji (okupacja parlamentu przez 10 tys. Indian) zmusza prezydenta do ogBoszenia stanu<br> wyjtkowego. Jednak ju| na pocztku 2000 nasilaj si nowe demonstracje, wspomagane cz[ciowo przez wojsko (nieudany wojskowy zamach<br> stanu pBk. Lucio Gutierreza), prowadz do obalenia prezydenta Jamila Mahuada (21 stycznia 2000). Zostaje on zastpiony przez ówczesnego <br>wiceprezydenta Gustavo Noboa Berejano. 10 wrze[nia 2000 zastpiono narodow walut sucre dolarem amerykaDskim, z czego wynikBa <br>drastyczna podwy|ka cen, która ostatecznie pogBbiBa napicie i trudn sytuacj w kraju. Prezydent Gustavo Noboa Berejano wprowadza <br>stan wyjtkowy w caBym kraju. <br></I> <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekwador#Geografia"><H2 align=center><U><B><font size=6 font color=#FF194B>3.PoBo|enie</B></center> </H2> </U></font></a> <center><I>PaDstwo poBo|one w póBnocno-zachodniej Ameryce PoBudniowej nad Oceanem Spokojnym. Graniczy z Kolumbi od póBnocy i z Peru<br> od poBudnia. Do Ekwadoru nale| równie| Wyspy Galapagos poBo|one na Oceanie Spokojnym ok. 1000 km na zachód od cz[ci kontynentalnej.</center> <center>WspóBrzdne geograficzne:</center> <center>dBugo[ geog. 77 30 W</center> <center>szeroko[ geog. 2 0 N</center> <center>Powierzchnia caBkowita: 283 560 km² (wraz z wyspami Galapagos)</center> <center>ld: 276 840 km²</center> <center>wody [ródldowe: 6720 km²</center> <center>dBugo[ wybrze|a: 2237 km</center> <center>caBkowita dBugo[ granic: 2010 km</center> <center>z Kolumbi: 590 km</center> <center>z Peru: 1420 km</center></I> <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekwador#Demografia"><H2 align=center><U><B><font size=6 font color=#FF194B>4.Struktura etniczna</B></center> </H2> </U></font></a> <center><I>SpoBeczeDstwo Ekwadoru to w wikszo[ci ludno[</center> <center>mieszana pochodzenia indiaDsko-europejskiego.</center> <center>71.9% stanowi Metysi (potomkowie biaBych i Indian),</center> <center>Montubios (potomkowie czarnych i metysów) 7,4%,</center> <center>Afro-Ekwadorczycy 7,2%,</center> <center>Indianie (gBównie Keczua) 7%,</center> <center>biali 6,1%,</center> <center>pozostaBe grupy etniczne zajmuj 0,4% populacji.</center></I> <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekwador#Demografia"><H2 align=center><U><B><font size=6 font color=#FF194B>5. Religia</B></center> </H2> </U></font></a> <center><I>Katolicyzm  66 83%</center> <center>Protestantyzm  9,6 12,5%</center> <center>Brak religii  5,5%</center> <center>Mormoni  1,5%</center> <center>Zwiadkowie Jehowy  0,5%</center> <center>Tradycyjne religie plemienne  0,3%</center></I> <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekwador#Demografia"><H2 align=center><U><B><font size=6 font color=#FF194B>6. Jzyki</B></center> </H2> </U></font></a> <I><center>Jzykiem urzdowym jest hiszpaDski, w u|yciu w[ród miejscowej populacji Indian jest tak|e jzyk keczua, chibcha i inne.</center></I> <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekwador#Demografia"><H2 align=center><U><B><font size=6 font color=#FF194B>7. Ustrój polityczny</B></center> </H2> </U></font></a> <center><I>Obecna konstytucja, przyjta w referendum w 2008 r., jest 20. konstytucj Ekwadoru. GBow paDstwa, a jednocze[nie szefem <br>rzdu jest prezydent. Prezydent wraz z wiceprezydentem s wybierani z tej samej listy w powszechnych i bezpo[rednich wyborach <br>na czteroletni kadencj (z mo|liwo[ci jednokrotnej reelekcji). CzBonkowie rzdu s mianowani przez prezydenta. WBadza ustawodawcza<br> nale|y do Zgromadzenia Narodowego, które na mocy nowej konstytucji zastpiBo Kongres Narodowy, rozwizany w 2007 przez Zgromadzenie<br> Konstytucyjne z powodu zarzutów korupcyjnych wobec wielu jego czBonków. Zgromadzenie Narodowe liczy 124 czBonków wybieranych<br> w prowincjach w bezpo[rednich wyborach. Pierwsze wybory odbyBy si 26 kwietnia 2009. WygraBa je Alianza PAIS.</center></I> </body> </html>